उदयपुर । तत्कालिन भूमिगत बिद्रोही नेकपा माओवादी र सरकारबीचको मुठभेटमा ज्यान गुमाएकाहरुको परिवारले आफूहरुमाथि राज्यले बिभेदपूणर् व्यवहार गरेको आरोप लगाएका छन् । द्धन्दपीडित महिला राष्ट्रिय सञ्जाल उदयपुरले आईतबार सदरमुकाम गाईघाटमा आयोजना गरेको एक कार्यक्रममा सहभागी वक्ताहरुले यस्तो बताएका हुन् ।
‘प्रचण्डको टाउँकाको मूल्य तोकेर जवरजस्ती मुठभेट गराउने उनै शेरबहादुर देउवा अहिले प्रधानमन्त्री छन्’ द्धन्दको समयमा तत्कालिन बिद्रोही पक्षको आक्रमणबाट श्रीमान् गुमाएकी शोभा दाहालले भनिन्, ‘भिड्ने र भिडाउने दुवै अहिले सरकारमा रहेको बेला पनि समस्या सम्बोधन नभए बिभेदकारी नीतिबिरुद्ध सडक बिद्रोह पनि हुन सक्छ ।’ जसका कारण श्रीमान्ले बलिदानी दिनु पर्यो उनीहरु नै अहिले सरकारमा भएको समय पनि द्धन्दपीडितहरुको समस्या र मागलाई वेवास्ता गरिनु दुःखद भएको उनको भनाई थियो ।
त्यस्तै बिद्रोही र सरकारबीचको मुठभेटकै क्रममा घाइते बनेका मंगलसिंह भित्रीकोटीले पनि आफूहरुलाई राज्यले आफ्नो दायित्व पूरा नगरेको गुनासो गरे । घाइते, बेपत्ता र सहितपरिवारको माग तत्काल सम्बोधन नगरिए भित्रभित्रै असन्तुष्टहरुको संख्या बढ्दै जाँदा संगठित समस्या जटिल हुन सक्ने उनले बताए । त्यस्तै कार्यक्रममा बोल्ने अधिकांस द्धन्दपीडितले परिवारमा कमाउने (आर्थिक स्रोत जुटाउने मुख्य व्यक्ति) नै राज्यको पहरा दिने क्रममा ज्यान गुमाउनु परेकाले पनि अहिले वर्तमान सरकारको मुख्य दायित्व हुने बताएका थिए ।
‘संक्रमणकालिन न्यायको अवस्था, सार्वजनिक नीति र सरोकारवालाको भूमिका विषयमा जिल्लाभर रहेका द्धन्दपीडित राखेको गुनासो सुनेपछि जिल्लास्थित बिभिन्न राजनीतिक दल र प्रशासन प्रमुखलगायतले आफ्नो बिचार राखेका थिए । सो क्रममा तत्कालिन बिद्रोही माओवादीबाट त्रियुगा नगरपालिका वडा नम्बर १६ बाट वडाध्यक्ष बनेका मानबहादुर राईले द्धन्दपीडितका लागि हाल राज्यले गरिरहेको पहल पर्याप्त नभएको बताए ।
यता नेपाली कांग्रेस उदयपुरका नेता तथा कानुन व्यवसायी मुरारी खड्काले द्धन्दपीडितहरुको आक्रोशबाट उत्पन्न हुनसक्ने असरबारे सरकार बेलैमा सचेत हुनुपर्ने जिकिर गरेका थिए । नेकपा एमाले उदयपुरका अध्यक्ष परमेश्वर घिमिरेले पनि स्थानीय सरकारले पनि वास्तविक द्धन्दपीडित पहिचानमा सक्रियता बढाउनुपर्नेमा जोड दिए ।
यता त्रियुगा नगरपालिकी उपमेयर महेश्वरी राईले द्धन्दपीडितहरुको पक्षमा स्थानीय सरकार सधै साथमा रहेको आस्वासन दिइन् । द्धन्दपीडितहरुको पक्षमा वकालातरत संस्थाहरुले हाल केही वडामा मात्र काम गरीरहेको बताउदै उनले पालिकाव्यापी कार्यक्रम सञ्चालन गर्न उपमेयर राईले आग्रह गरेकी थिइन् ।
त्रियुगाका मेयर बसन्तकुमार बस्नेतले गैर व्यक्तिहरुको चलखेलले गर्दा वास्तविक द्धन्दपीडितहरु छाँयामा परेका उल्लेख गरे । द्धन्दपीडितको नाममा चलखेल गर्नेहरुको कारण समाधान भन्दा बढी समस्या जटिल हुँदै गएको पनि मेयर बस्नेतको भनाई थियो । उनले वास्तविक पीडितहरुको दैनिक जीविकोपार्जन सहजताका लागि नगरपालिका तयार रहेको बताए । नगरभित्र रहेका वास्तविक द्धन्दपीडितहरुको तथ्याङ्क संकलन गरेर ल्याए पहिचान गरी सहयोग गर्न सकिने मेयर बस्नेतको धारणा थियो ।
यसैगरी उदयपुरका प्रमुख जिल्ला अधिकारी जनार्दन गौतमले द्धन्दपीडितहरुको वास्तविक तथ्याङ्क अहिलेसम्म पनि एकीन हुन नसक्नु दुःखद भएको बताए । उनले द्धन्दको समय ज्यान गुमाउने, अंगभंग हुने र बेपत्ता परिवारलगायतको सहजताका लागि प्रशासनिक हिसावमा सहजता हुने प्रक्रियामा तत्पर रहेको प्रतिक्रिया दिए ।
नागरिक आवाज नामक संस्थाको सहकार्यमा आयोजित कार्यक्रम आयोजक संस्था द्धन्दपीडित महिला राष्ट्रिय सञ्जाल उदयपुरकी अध्यक्ष कल्पना राईले बजेट अभावमा लक्षित संस्थाहरुले तथ्याङ्क संकलनको कामलाई निरन्तरता दिन असहज भइरहेको बताइन् । स्थानीय तथा केन्द्र सरकारसँगको पहुँच नहुँदा द्धन्दपीडितहरुको न्यायिक संघर्षमा थुप्रै व्यवधान झेल्नु परेको पीडा उनले सुनाइन् । द्धन्दपीडितहरुको पहिचान गर्ने र बिभिन्न कारण सूचीकृत हुन छुटेकाहरुको सेवा सुबिधाबारे संगठनको माध्यमबाट सरकारलाई ध्यानाकर्षण गराउदै जाने अध्यक्ष राईको भनाई थियो ।
प्रतिकृया दिनुहोस्